HISTORIA STRAŻY POŻARNEJ W PRUDNIKU
Prudnik w XVIII wieku zaliczany był do jednego z największych miast śląskich. Domy budowano w tym czasie w większości z drewna i kryto gontem lub słomą, rzadziej dachówką. Było to główną przyczyną dużych pożarów.
Zapiski historyczne wspominają że w tym czasie miasto posiadało znaczne ilości sprzętu gaśniczego, między innymi 6 sikawek metalowych, 22 drabiny, 14 beczek na wodę , 405 wiader i 134 haki.
Ważnym elementem był uchwalony w1694 r. ordynek w którym zapisano , że kto pierwszy zobaczy pożar w mieście winien zaalarmować mieszkańców za pomocą dzwonu na wieży ratuszowej oraz przez wywieszenie czerwonej flagi na wieży. Na rogach prudnickich ulic znajdowały się specjalne metalowe płyty, służące do alarmowania. Uderzano w nie powodując hałas. Osoba , która pierwsza dotarła na miejsce pożaru i wylała kwartę wody na ogień dostawała nagrodę w wysokości 18 groszy. W prudnickim ordynku zapisano zadania dla poszczególnych cechów i mieszkańców grodu. Zabraniano np. wynoszenia na wolne powietrze rozżarzonych węgli. Świece w gospodach musiały być umieszczane w specjalnych świecznikach z blachy. Niektóre prace rzemieślnicze np. wyrabianie świec musiały być wykonywane tylko w dzień. Nie wolno było budować kuźni i piekarni w pobliżu domów. Każdy właściciel domu musiał posiadać podręczny sprzęt gaśniczy. Mimo tych i wielu jeszcze innych wymogów przeciwpożarowych pożary kilkakrotnie pustoszyły miasto.
Z zapisków historycznych możemy się dowiedzieć, że w ostatni dzień maja 1731 r. powstał pożar od pioruna, który uderzył w folwark miejski na przedmieściu. W ciągu pół godziny z folwarku zostały zgliszcza – szkody wyceniono na 6985 guldenów. W sierpniu 1735 r. powstał kolejny duży pożar w Prudniku przy ul. Nowej obecna Ratuszowa.
W domu sukiennika Kotowskiego w ciągu czterech godzin spłonęły 74 budynki mieszkalne, pobliski klasztor Kapucynów i kościół parafialny (uratowany przed płomieniami Przenajświętszy Sakrament przeniesiono do ratusza). Szkody były olbrzymie, a komisja sejmu księstwa opolsko raciborskiego oszacowała je na 10 000 guldenów.
Dnia 28.02. 1770 roku spłonął częściowo ratusz, dach kościoła farnego i dzwonnica.
W czasie wojny prusko – austriackiej Prudnik bardzo ucierpiał na skutek licznych i groźnych pożarów . W lutym 1779 r. pożary wybuchały w czasie ostrzeliwania miasta przez wojska austriackie w czasie wojny z Prusami, które objęły swoim zasięgiem niemal całe miasto. Palił się ratusz , kościół parafialny, z 226 domów mieszkalnych w śródmieściu zostało tylko 51. Z kasy królewskiej przeznaczono na odbudowę miasta 127 500 talarów. Spalone domy odbudowano z cegły.
Ponownie miasto nawiedziła duża liczba pożarów w 1806 r.
Kolejny pożar wybuchł 27 sierpnia 1806 r. rano w domu tkacza Schuberta. Ogień przeniósł się tym razem na górne przedmieście , gdzie strawił 45 domów, kościół protestancki i stary zamek.
Dnia 6 marca 1847 r. pożar strawił w Prudniku dwie stodoły i owczarnię ze 100 owcami. Podobne klęski nawiedzały Głogówek i Białą.
Opisany powyższy ciąg wydarzeń przyczynił się niewątpliwie do powstania w 1860 r. pierwszej jednostki straży pożarnych na terenie powiatu prudnickiego a drugiej w woj. opolskim po Głubczycach .
Wg opublikowanego sprawozdania o majątku miejskim z listopada 1879 r. dowiadujemy się, że „szopa na sprzęt ppoż. zlokalizowana była przy ul. Garncarzy”.
Dnia 5 lipca 1900 odbył się Zjazd Związku Straży Pożarnych województwa Opolskiego połączony z wieloma pokazami jak: gaszenie pożaru, udzielanie pierwszej pomocy a także parada dookoła rynku (były koncerty, bale i wiele innych imprez towarzyszących). Kilka dni później, 10 lipca, nastąpiło oberwanie chmury, co spowodowało wylanie wody z rzek i osiągnięcie poziomu jeszcze nie notowanego – miasto wyglądało jak jezioro. Mimo wielkiego zaangażowania strażaków i ludzi biorących udział w akcji, powódź pochłonęła wiele ofiar ludzkich. Wszystkie mosty od Jarnołtówka zostały zniszczone. Szkody w samym mieście oszacowano na 82 000 marek ( łącznie na terenie powiatu prudnickiego oceniono na 142 683 marki ).
Potwierdza się fakt przybycia cesarzowej Augusty Wiktorii 10.08.1900 r. do Głuchołaz, a następnie orszakiem do Jarnołtówka, po czym dotarła do Prudnika zapoznając się z ogromem zniszczeń. Wizyta zaowocowała decyzją o wybudowaniu zapory wodnej w Jarnołtówku.
Działająca w 1906 r. Ochotnicza Straż Pożarna liczyła 75 członków i była systematycznie doposażana w coraz to nowocześniejszy sprzęt gaśniczy. W mieście istniało 10 stanowisk do powiadamiania o pożarze. Jednostką kierował mistrz kominiarski Baron.
Po wyzwoleniu Prudnika 19 marca 1945 r. miasto było bardzo zniszczone, płonęły liczne budynki (odnotowywano przypadki podpaleń) – brak danych na temat stanu organizacyjnego i wyposażenia straży pożarnej w Prudniku.
Pierwszym dokumentem dotyczącym ochrony przeciwpożarowej na terenie Śląska jest pismo Wojewody Śląskiego ppłk. Ziętka o utworzeniu przy Śląskim Urzędzie Wojewódzkim Inspektoratu Pożarniczego. Niezależnie od powyższego ppłk. Ziętek poleca nowo tworzonym władzom administracyjnym :
- zabezpieczyć i doprowadzić sprzęt pożarniczy do gotowości bojowej,
- opróżnić i uporządkować remizy przekazując je strażom pożarnym,
- zorganizować środki lokomocji dla straży pożarnych,
- powołać straże pożarne w miastach, zakładach pracy oraz na wsiach.
Śląski Urząd Wojewódzki, Inspektorat Pożarnictwa w Katowicach, pismem z dnia 15 lipca 1945 r. deleguje na stanowisko tymczasowego Komendanta Straży Pożarnych w Prudniku Leona Kwaśnikiewicza ( ur.20.08.1894 r. w Rybotyczach), posiadającego kurs inspektorów pożarnictwa i zawodowych komendantów straży pożarnych.
Dnia 16 lipca Leon Kwaśnikiewicz zgłosił się do starosty prudnickiego Ob. Sopa celem objęcia stanowiska Komendanta Powiatowego Straży Pożarnych.
Pierwsze sprawozdanie na temat ochrony ppoż. w powiecie prudnickim do Starosty zostało przekazane pismem przez Komendanta 20.09.1945 r.
Z powyższego pisma wynika, że jest zatrudnionych 22 strażaków podzielonych na dwie sekcje , pełniących służbę po 12 godzin na dobę . W tym okresie powołano Ochotnicze Straże Pożarne w Nowej Naprawie ( Lubrza ), Maciejowicach, Mieszkowicach, Śmiczu, Gostomii, Głogówku i Białej. Istniejące dokumenty potwierdzają znaczne zniszczenie sprzętu pożarniczego, a także szczególne braki w wężach tłocznych i uzbrojeniu osobistym.
W dniu 31.12.1945 jednostki straży pożarnych powiatu prudnickiego dysponowały sześcioma motopompami pożarniczymi o wydajności 800 l/min.
W tym czasie powiat prudnicki obejmował swoim zasięgiem 3 miasta i 91 wsi.
Pionierami w zakresie tworzenia pożarnictwa po II wojnie światowej na terenie powiatu prudnickiego oprócz Leona Kwaśnikiewicza byli :
1/ Beniamin Szwankie - Komendant Zawodowej Straży Pożarnej w Prudniku
2/ Karol Heliński - Komendant O S P w Gostomii
3/ Włodzimierz Husak - Naczelnik rejonu Ścinawa,
4/ Alojzy Pretor - Mionów
5/ Alojzy Kołek - Chrzelice
6/ Józef Wierciak - Lubrza
7/ Edward Korgiel - Wróblin
8/ Wł. Bartmanowicz - Szybowice
9/ Stanisław Jakubiec - Ścinawa
Na dzień 31.12.1946 r. na terenie powiatu prudnickiego działało 28 jednostek OSP, 1 zawodowa- terenowa i 1 zawodowa – zakładowa straż pożarna. Jednostki te dysponowały 7 motopompami , 24 sikawkami ręcznymi i dziewięcioma hydrantami. Posiadany stan wyposażenia Zawodowej Straży Pożarnej w Prudniku to :
- samochód przystosowany do celów pożarniczych,
- 1 motopompa,
- 1 drabina wysuwana,
- 1 drabina przystawna,
- wóz konny,
- 4 hydranty.
Na dzień 31.12. 1950 r. na terenie powiatu prudnickiego istniały 63 jednostki OSP, które podzielono na 11 rejonów (odpowiedników byłych gmin), 3 straże miejskie, 8 straży zakładowych oraz 1 straż z pogotowiem kolejowym. Stan wszystkich członków czynnych w tym czasie wynosił 893.
Wymienione wyżej rejony obejmowały następujące tereny oraz stan ilościowy :
Rejon Nr 1 – gmina Lubrza ( 5 jednostek )
Rejon Nr 2 – gmina Moszczanka ( 4 jednostki )
Rejon Nr 3 – gmina Rudziczka ( 2 jednostki )
Rejon Nr 4 – gmina Ścinawa ( 7 jednostek )
Rejon Nr 5 – gmina Łącznik ( 10 jednostek )
Rejon Nr 6 – gmina Strzeleczki ( 3 jednostki )
Rejon Nr 7 – gmina Kornica (2 jednostki )
Rejon Nr 8 – gmina Walce ( 5 jednostek )
Rejon Nr 9 – gmina Gostomia ( 6 jednostek )
Rejon Nr 10- gmina Racławice ( 3 jednostki )
Rejon Nr 11- gmina Biedrzychowice ( 4 jednostki ).
 W 1952 r. ulegają likwidacji posterunki zawodowe straży pożarnych w Białej i w Głogówku. W tym czasie funkcje Komendanta Powiatowego straży pożarnych obejmuje Włodzimierz Husak (na zdjęciu), który po ukończeniu Centralnej Szkoły Pożarniczej w Łodzi wrócił do pracy w powiecie. Po tragicznej śmierci Komendanta (wypadek podczas pracy na służbowym motorze) 28.09.1955 r. Wojewódzka Komenda Straży Pożarnych oddelegowała do pełnienia obowiązków Komendanta Powiatowego w Prudniku ogn. Michała Lipkę .
Następnie Komendantem Powiatowym zostaje ppor. Eugeniusz Wolny, a po nim ppor. Stanisław Witkowski do 30.04.1962.
Od 01.05.1962 r. do 30.06.1962 r. oddelegowano na stanowisko Komendanta Powiatowego mł. kpt. Obrębalskiego, a od 1.07.1962 r. do 31.08.1962 r. st. ogn. Józefa Dybka. Od 1.09.1962 r. funkcję Komendanta Powiatowego Straży Pożarnych objął st. asp. Jan Paluch.
W roku 1954 r. w ramach reformy państwa likwidowane były dotychczasowe gminy, a w to miejsce tworzono gromadzkie rady narodowe.
W 1956 r. powstał Powiatowy Zarząd Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, w skład którego weszli między innymi, wielce zasłużeni działacze pożarnictwa : Władysław Siekierka , Edward Maciaszek , Józef Wierciak, a w późniejszym czasie Kazimierz Uryasz.
Z chwilą utworzenia stanowiska Komendanta Powiatowego siedziba Komendy mieściła się w Zawodowej Straży Pożarnej przy ul. Piastowskiej, a od roku 1947
w Starostwie Powiatowym. W 1951 r. siedzibę Komendy przeniesiono do nowo wybudowanej strażnicy przy
ul. Wiejskiej. Pozwoliło to utworzyć Powiatowy Ośrodek Dyspozycyjny Ochrony Ppoż. na terenie powiatu.
Z dniem 31.12.1955 r. zlikwidowano Zawodową Straż Pożarną i utworzono Pogotowie Zawodowe ze stanem zatrudnienia 6 osób. Ponadto wskazano konieczność utworzenia silnej OSP. Rezultatu tego nie osiągnięto i już w 1960 r. rozpoczęto starania o utworzenie Zawodowej Straży Pożarnej, które zakończyły się powodzeniem.
W dniu 1 lipca 1966 r. powstała Zawodowa Straż Pożarna w sile 18 osób, a już 01.01.1968 r. zatrudnienie wzrosło do 30 funkcjonariuszy.
Dla sprawniejszego kierowania ochroną przeciwpożarową powołano Komendantów gminnych.
W wyposażeniu jednostek straży pożarnych sukcesywnie następuje modernizacja, między innymi rozwój łączności przewodowej jak i bezprzewodowej.
W 1968 r. podjęto decyzję o przystosowywaniu samochodów „Lublin” na samochody gaśnicze dla OSP. Inicjatywą tutejszej Komendy było przystosowanie przyczep ciągnikowych dla potrzeb pożarnictwa Ochotniczego.
W 1967 r. zlikwidowano z eksploatacji ostatnią sikawkę ręczną na terenie powiatu prudnickiego.
Ważniejsze uroczystości w ochronie przeciwpożarowej na terenie powiatu prudnickiego w okresie od 1945 do 30 czerwca 1992 r.
- powołanie Zawodowej Straży Pożarnej
- w 1946 r. przekazanie samochodu marki „Dajmird” Zawodowej Straży Pożarnej przez V-ce Starostę
- 4.05.1947r. nadanie sztandaru Zawodowej Straży Pożarnej w Prądniku
Opracował: kpt. Leszek Bobowski
POWOŁANIE PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
Powołuje się Państwową Straż Pożarna jako zawodową , umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formację , przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.
(Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o P S P – Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz.1230 ze zm. ).
Z mocy ustawy O Państwowej Straży Pożarnej powołano z dniem 1 lipca 1992 r. dwie jednostki organizacyjne
1/ Komendę Powiatową P S P w Prudniku – kategorii III
2/ Jednostkę Ratowniczo – Gaśniczą P S P w Prudniku – kategorii C.
RYS HISTORYCZNE ZAKŁADOWEJ ZAWODOWEJ STRAŻY POŻARNEJ ZPB "FROTEX" W PRUDNIKU
Po wyzwoleniu Neustadt i nadaniu miastu nazwy Prądnik ( przyjęciu Zakładów Bawełnianych przez ówczesne władze ), powołano przy Śląskich Zakładach Tekstylnych w Prądniku – dnia 8 października 1945 r. Zawodową Straż Pożarną .
Pierwszym Komendatem został st. ogn. Adam Zając pełniąc tę funkcję od 08.10.1945 r. do 31.08.1948 r.
Na strażnice zagospodarowano obiekt byłej wozowni, który w okresie II wojny światowej był wykorzystany przez pracowników przymusowych zatrudnionych na terenie zakładu jako obiekt mieszkalny.
Pierwsze podstawowe wyposażenie sprzętowe jednostki stanowiły : dwie motopompy M – 800 typu ”Magirus” oraz „D.K.Wu” oraz ręczny wózek.
Duże zaangażowanie ówcześnie zatrudnionych strażaków doceniła załoga zakładu pracy oraz sympatycy nowo utworzonej straży, ufundowali sztandar, który został uroczyście poświęcony i wręczony Zawodowej Straży Pożarnej „Frotex„ 25 lipca 1948 r.( który dzisiaj znajduje się w izbie tradycji ).
W 1950 r. załoga adoptowała do celów pożarniczych samochód typu „ Reno".
Aktywnie działała dęta orkiestra pożarnicza , której kapelmistrzem był Adam Romanowski. Od 01.09.1948 r do 10.05.1950 r. p.o. Komendanta Zawodowej Straży Pożarnej pełnił st. ogn. Jan Tarka. Po nim jednostką kierował bardzo zasłużony aspirant Stanisław Sikora pełniąc tę funkcję do 19.06.1956 r.
W 1950r. załoga adoptowała na samochód pożarniczy ciężarowy samochód typu „Renord”, a następnie w krótkim okresie otrzymała samochód pożarniczy na podwoziu „Star 20” oraz „Stara 25”.
Jednostka w okresie swojej działalności przede wszystkim duży nacisk kładzie na działalność profilaktyczno – szkoleniową oraz wcześniej na osiągnięcia sportowe. W 1952 r. ZSP „Frotex” zajęła I miejsce w zorganizowanych zawodach resortowych ( przemysłu włókienniczego) „ w Bielawie.
Wsparciem dla ZZSP obecnie Z S R była i jest O S P.
W wyniku kolejnej reformy organizacyjnej zakładowej ochrony przeciwpożarowej zlikwidowano 20.06.1056 roku Zawodową Straż Pożarną „Frotex”. Jednak powstałe pożary i zwiększające się zagrożenie pożarowe przedsiębiorstwa największego w rejonie prudnickim spowodowało ponowne powołanie jednostki zawodowej tj. od Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej z dniem 01.06.1971 r. – funkcję Komendanta powierzono st. ogn. Edwardowi Maciaszek, pełnił tę funkcję do 5.05.1982 r. – były to lata najlepszej świetności jednostki. Stanem osobowym przewyższała nawet Zawodową Straż Pożarną tzw. Miejską. Po przejściu na zasłużoną emeryturę funkcję Komendanta jednostki pełnił kpt. poż. inż. Janusz Bocer od 06.05.1982 r. do 31.03.1988r.
W następnych okresach jednostką kierowali od 01.04.1988 r. do 31.01.190 r. st.chor. Józef Tyrpuła , a od 01.02.1990 r. do czasu likwidacji Z Z S P „Frotex” st. chor. Leszek Bobowski. W wyniku przeobrażeń ustrojowych, zmian przepisów organizacyjnych w zakresie funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej, w wyniku dokonanych uzgodnień w miejsce zlikwidowanej Z Z S P powstała Zakładowa Służba Ratownicza, której kierownikiem został st.ogn. Lubaszka Józef.
Szczególnie zasłużeni dla bezpieczeństwa pożarowego zakładu , funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej byli Adam Zając, Stanisław Sikora , Edward Maciaszek , Eugeniusz Byczek , Antoni Klepczyk , Marian Kieller , Władysław Wieliczko, Piotr Budzyń , oraz obecny Kierownik Z S R Józef Lubaszka.
Opracował: kpt. Leszek Bobowski
KRÓTKA INFORMACJA O OSOBACH KIERUJĄCYCH OCHRONĄ PRZECIWPOŻAROWĄ NA TERENIE ZIEMI PRUDNICKIEJ OD 1945 ROKU
Nowo utworzony Inspektorat Pożarnictwa w Katowicach, Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, pismem z dnia 15 lipca 1945 r. deleguje na stanowisko Komendanta Straży Pożarnych w Prudniku Leona Kwaśnikiewicza.
W dniu 16 lipca Leon Kwaśnikiewicz otrzymuje od Starosty Prudnickiego Ob. Sopa decyzję o objęciu stanowiska Komendanta Powiatowego Straży Pożarnych.
W 1952 r. funkcję Komendanta Powiatowego Straży Pożarnych obejmuje Włodzimierz Husak, który po ukończeniu Centralnej Szkoły Pożarniczej w Łodzi wrócił do pracy w powiecie. Po tragicznej śmierci Komendanta (wypadek podczas pracy na służbowym motorze ) 28.09.1955 r, Wojewódzka Komenda Straży Pożarnych oddelegowała na okres 12 miesięcy do pełnienia obowiązków Komendanta Powiatowego w Prudniku ogn. Michała Lipkę. 01.10 1956 r. powołany zostaje na Komendanta Powiatowego ppor. Eugeniusz Wolny. Następnie funkcję tę pełnił do 30.04. Stanisław Witkowski (brak danych o powołaniu)
Od 01.05.1962 r. do 30.06.1962 r. oddelegowano na stanowisko Komendanta Powiatowego mł. kpt. Obrębalskiego, a od 1.07.1962 r. do 31.08.1962 r. st. ogn. Józefa Dybka.
Od 01.09.1962 r. do 30.11.1976 r. Komendantem Powiatowym Straży Pożarnych był ppłk poż. mgr Jan Paluch.
Od 01.12.1976 r. do 30. 06. 1992 r. Komendantem Rejonowym Straży Pożarnych w Prudniku był bryg.inż. Ryszard Kamiński
Od 01.07.1992 r. do 31 lipca 1995 r. Komendantem Rejonowym Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku – bryg. inż. Jan Boćwiński
Z dniem 1 sierpnia 1995 r. powołano na stanowisko Komendanta Rejonowego P S P w Prudniku bryg. mgr inż. Krzysztofa Maślankiewicza, od 01.01.1999 r. w związku z reformą administracyjną został powołany na Komendanta Powiatowego PSP w Prudniku – funkcję tę pełnił do 30.04.2002 r.
Od dnia 01.05.2002 r. Komendantem Powiatowym PSP w Prudniku jest mł. bryg. mgr inż. Mirosław Jelonek.
Opracował: kpt. Leszek Bobowski
BUDOWA OBECNEJ SIEDZIBY KP PSP W PRUDNIKU
Przełomowym momentem w rozbudowie bazy lokalowej Komendy Rejonowej P S P w Prudniku było przejęcie 21 listopada 1994 r. działki o pow.1,26 ha w dwóch częściach, na której zlokalizowane były 4 obiekty. Orzeczenie stanu technicznego obiektów i koncepcji zagospodarowania opracował zespół projektantów pod kierownictwem mgr inż. arch. Marka Rudy.
Dnia 15 czerwca 1996 r. Nyskie Przedsiębiorstwo Budowlane “OPEX” rozpoczęło pierwsze prace na budowie:
|
